Bilirubinning umumiy, bevosita, bilvosita tahlili

Bilirubinga tahlillar o’t yo’llari va jigar kasalliklarini tasdiqlashga yordam beradi. Shuningdek, ushbu tekshirish gemolitik anemiyani tashxislash uchun amalga oshiriladi. Ko’pincha bilirubin testi ALT testi bilan birga buyuriladi. Ular birgalikda biokimyoviy qon tahlili deb ataladigan tekshirishning tarkibiga kiradi.

Tavsif

Bilirubin – bu eritrositlar (qizil qon tanachalarining) parchalanishi natijasida hosil bo’ladigan safro pigmentdir. Ushbu qizil qon hujayralari miyada hosil bo’ladi, undan keyin qon oqimiga kirib, 120 kundan so’ng parchalanib ketadi. Qizil qon hujayralari halok bo’ldanidan keyin ularning gemoglobinlari parchalanadi va bilirubin hosil bo’ladi.

Umumiy pigment to’g’ridan to’gri va bilvosita bo’lishi mumkin.

Kuniga 350 g bilvosita bilirubin hosil bo’ladi. U jigarga tushib, glyukuron kislotasi bilan birlashadi. Natijada to’g’ridan-to’g’ri bilirubin hosil bo’ladi, u esa suvda eriydi va safro bilan birga tanadan chiqarilishi mumkin. Birinchidan, u o’t pufagiga tushib, hazm bo’lganda u ingichka ichakka kiradi. Ichak florasi to’g’ridan-to’g’ri bilirubinni yemiradi va uning hosilalari najas va siydik bilan chiqariladi. Pigmentning kam qismi qon oqimiga qaytadi.

Bilirubin qon tahlili bevosita, bilvosita yoki umumiy bilirubin konsentrasiyasini aniqlash uchun tashxisda qo’llaniladi. Ushbu tekshiruvlar yordamida sariqlik va anemiya sababini aniqlash, jigar va oshqozon osti bezi patologiyalarini tashxislash mumkin.

Bilirubinning turli xillari miqdori nima uchun aniqlanadi?

Umumiy bilirubin tahlil juda muhim, chunki u ko’plab xavfli kasalliklarni aniqlashga yordam beradi. Odatda insonlarda bu pigmentning darajasi juda past bo’ladi. Uning yuqori konsentrasiyasi giperbilirubinemiya deb ataladi.

Plazmadagi katta miqdordagi bilvosita bilirubin qizil qon hujayralarining ommaviy parchalanishini ko’rsatadi. Masalan, gemolitik anemiya tufayli. Bundan tashqari, bilvosita bilirubin darajasi uni qayta ishlash jarayoni buzilishi bilan ham ortadi. Bu jigar yetishmovchiligiga xosdir. Agar to’g’ridan-to’g’ri bilirubin miqdori ko’paysa, bu jigarni qayta ishlab chiqarish jarayonini yaxshiligini anglatadi, ammo moddaning chiqishi qiyin. Bu oshqozon osti bezi patologiyasini va safro yo’llaridagi toshlar tufayli yoki boshqa sabablarga ko’ra safro sustligini keltirib chiqaradi.

Shunday qilib, to’g’ridan-to’g’ri yoki bilvosita turdagi bilirubinni tahlil qilish organlar va tizimlar faoliyatining qaysi bosqichda nosozlik yuz berganini aniqlashga imkon beradi.

Tekshirish usuli

Kolorimetrik fotometrik usul (yorug’likni singdirish orqali).

Tekshirish uchun material

Venadan yoki kapillyar qon.

Adabiyot

1. Sallivan J. Rokki. D. Giperbilirubinemiya diagnostikasi va baholash // Gastroenterologiyada joriy fikr, 2017. Vol. 33(3). B. 164–170. doi: 10.1097/MOG.0000000000000354.
2. Paxomova R. A., Kochetova L. V. Yaxshi obstruktiv sariqlikning og’irligiga qarab obstruktiv sariqlik va jigar etishmovchiligining klinik ko’rinishlari» // Fan va ta’limning zamonaviy muammolari, 2017. No 6. S. 47.
3. Giyohvand moddalar bilan bog’liq jigar shikastlanishi: klinik ko’rsatmalar. 2019.

Shifokorlar bilirubinga tahlilni ertalab, och qoringa o’tkazishni tavsiya etadilar. Oxirgi ovqatlanish bilan test jarayoni o’rtasida kamida 12 soat farq bo’lishi kerak. Bundan tashqari, gazsiz suvdan tashqari spirtli ichimliklar, sut, sharbatlar, qahva va boshqa ichimliklarni ichish mumkin emas.

Tekshirishdan 30-60 daqiqa oldin chekmaslik va ortiqcha zo’riqmaslik kerak (zinapoyadan yugurish va tez ko’tarilish).

Bilirubin uchun biokimyoviy tahlil bemor xotirjam bo’lganda eng aniq ma’lumotlarni olish imkonini beradi. Shuning uchun, testdan 15 daqiqa oldin bir joyda o’tirib, chuqur nafas olish tavsiya etiladi.

Bilirubin uchun tahlilni o’tkazish quyidagi holatlarda tavsiya etiladi:

• Virusli gepatit, jigar patologiyalarida;
• ko’z va teri oqsillarining sarg’ayishi,
• teri qichishida;
• siydikning rangi qorayishida.

Hardoimgi tekshiruvlar shifokorlarga gepatotoksik preparatlarni buyurishda bemorlarning holatidan habardor bo’lishga yordam beradi. Umumiy va to’g’ridan-to’g’ri bilirubinga tahlil sariqlik bilan yangi tug’ilgan chaqaloqlar va spirtli ichimliklarni suiiste’mol qilgan insonlarga buyuriladi.

Gemolitik anemiya ehtimoli mavjud bo’lgan paytda ham, ushbu test o’tkaziladi.

Natijalar

Shifokorlar chaqaloqlarda umumiy bilirubinni tekshirganda, meyori yoshga bog’liq bo’ladi:

• Bir kungacha: 24-149 mkmol/l;
• 1-3 kun: 58-197 mkmol/l;
• 3-6 kun: 26-205 mkmol/l;
• 6 kundan katta: 21 mkmol/l gacha.

Bilvosita bilirubin uchun meyori 5 mkmol / l ni tashkil qiladi. Ushbu ko’rsatkichning oshib ketishi ko’plab qizil qon hujayralarining parchalanishini ko’rsatadi. Buning sababi gemolitik anemiya, qon quyilishi, qon quyishga reaksiya, yurak xuruji yoki sepsis bo’lishi mumkin.

To’g’ridan-to’g’ri bilirubin meyori 16,5 mkmol/l ni tashkil qiladi. Agar bilirubin tahlillari uning konsentrasiyasining oshganini ko’rsatsa, bu xolelitiyoz, sklerozan xolangit yoki spirtli jigar kasalligida safro o’tishi qiyinligining belgisi bo’lishi mumkin. Bundan tashqari, gepatit, oshqozon osti bezi va jigar o’simtalari tufayli pigment darajasi oshishi mumkin.

Bilirubin konsentrasiyasining ortishi har doim ham patologiyaning og’irligi bilan taqqoslanmaydi. Shifokor bilan maslahatlashish muhimdir. U nafaqat umumiy bilirubin uchun qon testini, balki qo’shimcha testlarni ham buyurishi mumkin. Masalan, jigar tekshiruvini.

Testning aniqligiga nima ta’sir qiladi?

Ba’zi antibiotiklar, diuretiklar, antikonvulsanlar va gormonal dorilar bilirubin darajasini oshiradi yoki kamaytiradi. Shuning uchun shifokorga iste’mol qilinayotgan dori-darmonlar haqida aytish lozim.